Ru’yet-i Hilal meselesi

Konu: Ru’yet-i Hilal meselesi Cuma Ekim 31, 2008 11:50 pm

İslami hesaba göre gün, akşam güneşin batmasıyla biter ve ertesi gün başlar. Teravih namazını oruca başlamadan kılmamız ve bayram akşamı da teravihe son vermemiz bunu göstermektedir.
Kameri aylar bazen 29 günü ve bazen 30 gün sürer. Bu ayların başlangıç ve bitişleri, yapılan gözlemlerle tespit edilir. İçinde bulunulan kameri ayın 29. günü güneşin batmasından sonra ertesi ayın hilali gözetlenir. Bu yeni hilal, güneşin batmasından bir müddet sonra battığı için dikkatli bir gözlem gerektirir. Batı ufkunda toz, duman, bulut vs. olursa gözlem yapmak çok güç hatta imkansız olabilir. Hilal görülemediği takdirde içinde bulunulan ay 30 güne tamamlanır. Artık 30. günün akşamı hilali gözetlemeye gerek yoktur. O gün güneşin batmasıyla ikinci ay başlamış olur. çünkü hiçbir kameri ay 30 günden fazla sürmez.
Peygamber Sallallahü aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: “Ramazan hilalini görünce oruca başlayın, şevval hilalini görünce orucunuza son verin. Eğer buluttan hilal görülmezse şaban ayını 30′a tamamlayın.” [1]
Hilalin tespit ve ilanı için de bazı tedbirler alınmıştır: Eğer ufukta görüntüye engel bir şey varsa, dürüst bir müslümanın Ramazan hilalini gördüğüne dair yaptığı şahitlik geçerli sayılarak Ramazan ilan edilir. Ufuk açıksa o zaman, yalan söylemek için aralarında anlaşmış olmaları imkansız olan bir topluluğun şahitliği aranır.
Bir yerde hilalin görüldüğü sabit olunca bütün müslümanların oruca başlamaları gerekir. Namaz vakitlerinin bölgelere göre farklılık göstermesi gibi hilalin görülmesinde de farklılıklar (ihtilaf-ı ****li) olur. Ancak bir bölgede tespit yapılınca artık ihtilaf-ı ****lie itibar edilmez.
Ramazanın 29. günü güneşin batışından sonra batı ufkunda şevval ayının hilali arınır. Hilali bir kişinin görmesiyle oruca son verilmez. Eğer ufuk kapalı ise müslüman ve dürüst iki erkek ya da bir erkek ile iki kadının şahitlik etmesi gerekir. Dürüstlüğün tespiti hususunda da bir çok yöntem geliştirilmiştir. Ufuk açıksa, ertesi gün bayram yapabilmek için büyük bir topluluğun hilali görmüş olması ve bu hususta şahitlikte bulunmaları şart koşulur. çünkü ertesi gün oruç tutmanın haram olması için Ramazan’ın bittiğinin güvenilir bir şekilde tespit edilmesi icabeder.
Niçin Birlik Sağlanamıyor?
Biz, herkesin hesapla yapılan tespite uymasını istiyoruz. Halbuki hilalin hesapla tespit edilebileceğine dair görüş bir ictihaddan ibarettir. Buna karşılık Peygamber Sallallahü aleyhi ve sellemin, gözlem yapılması konusunda emri vardır. Bu durumda bütün müslümanların yukarıdaki içtihada uymalarını beklemek doğru olmaz.
Hem Peygamberin emrini yerine getirmek hem de astronomi alimlerinin devamlı denetimini sağlamak için hesabın yanında ayrıca gözlemler yapılmalıdır. Ama gözlem konusu başıboş bırakılmamalı, yukarıda belirtilen şartlar içinde ve belli bir disiplin altında denetlenmelidir. Böyle davranıldığı taktirde arzulanan birliğe ulaşılmış olur. çünkü yalnız hesaba uymak herkesi tatmin etmez. Bu titizlik ve dikkati gösteren ülke zamanla bu işin önderi olur. Böylece hem o ülkenin kendi vatandaşları içinde hem de bütün Müslümanlar arasında birlik sağlanmış olur.
Bir Hatıra
1998 yılında tanınmış İslam alimlerinden Yusuf el-Kardavi, Abdüssettar Ebu Gudde ve Abdullah el-Meni ile İstanbul da beraberdik. Abdullah el-Meni Suudi Arabistan ın Yargıtay başkanıydı. Ramazan ın başlangıç ve bitişini ilan etme yetkisi onun elindeydi. Yusuf el-Kardavi dedi ki: Sayın Meni, siz Suudi Arabistan da Ramazan ı ve bayramı ilan ediyorsunuz, biz ondan bir gün sonra dahi Katar da hilali göremiyoruz. Bu nasıl oluyor? Abdullah el-Meni şöyle cevap verdi. Bana iki kişi geliyor, hilali gördüğünü söylüyor, o konuda tanıklık yapıyor, ben de ilan ediyorum . Abdüssettar Ebu Gudde dedi ki: Sayın Meni, biliyorsunuz gerçekleri aykırı olduğu bilinen şahitlik kabul edilmez. O gün hilalin görülemeyeceğini bildiğiniz halde neden ilan ediyorsunuz . Dedi ki: Ben bana gelenlerin ifadesine bakıyorum.
2000 senesinde bir ilmi toplantı için Ramazanda Mekke ye gitmiştim. Aynı tarihte Ramazana başlamıştık. Abdullah el-Meni ye durumu sormak istedim. Ben sormadan emekliye ayrıldığını söyledi, sebebi anlaşılmıştı. O yıldan bu yana aynı tarihlerde Ramazan a başlanmaktadır.